مبانی جزایی عدالت در حقوق اسلامی

نوع مقاله : علمی تخصصی

چکیده

انسان از بدو تشکیل جامعه ، با پدیدۀ « جرم » روبرو بوده از بررسی وقایع تاریخی به دست می آید که وی این رویداد را نوعی گسل و اختلال در تعادل زندگی اجتماعی می انگاشته است و به همین دلیل عکس العمل هایی در برابر جرم از خود نشان می داده است. عمده ترین عکس العمل های انسان در برابر « بزهکاری »  در قالب « کیفر ها » انجام می گرفته ، که در زمان های پیشین با عادات اجتماعی، اخلاق و دینی آمیخته بود و مسؤولیت اعمال آنها را نیز خود مجنی علیه یا خویشان او بر عهده داشتند، امّا با پیدایش و ظهور نیازهای جدید ،  تحوّل اجتماعات بشری و بر قراری نظم سیاسی، نه تنها جرایم شکل پیچیده تری به خود گرفته اند ، بلکه شیوۀ رویارویی و مبارزه با آنها نیز جدّی تر و دقیق تر دنبال می شوند، به طوری که مسؤولیت اعمال کیفرها بر عهدۀ دولتها نهاده شده است. در این راستا، یک سلسله قوانینی ، از جمله جزایی تأسیس گردید تا هم از امنیّت روحی و جسمی فردی و اجتماعی حراست نماید  و هم از وقوع بزهکاری و گسترش فساد جلوگیری نماید و در حقیقت عدالت جزایی به عنوان مبنایی صحیح در اجرای این قوانین مورد توجّه واقع شود. امّا پرسش اصلی این است که اوّلا ً  عدالت جزایی در ادیان ابراهیمی، از جمله اسلام دارای چه مبانی و پایه هایی است؟ ثانیا ً ملاک مشروعیت یافتن مجازاتها، تعیین آنها و همچنین اهداف مورد نظر آنها از دیدگاه اسلام و منابع اسلامی چیست؟ رسالت این مقاله نیز پاسخ به پرسش های مذکور و تبیین مبانی عدالت جزایی در اندیشه اسلامی است و به شکل صحیح ثابت می گردد که می توان فلسفه مجازاتها را از دیدگاه اسلام نیز جویا شد و در متون شرعی آنها را به دست آورد.

کلیدواژه‌ها